„Sztuka opiera się na obrazie, więc teatr by żyć musi opierać się na obrazie.”
(Zofia Tomczyk-Watrak)

wtorek, 28 czerwca 2011


Najnowszy plakat Bartka Arobala do spektaklu I nie było już nikogo, na podstawie powieści Agathy Christie, w reżyserii Aleksandry Koniecznej.

poniedziałek, 27 czerwca 2011

"Czerwona Magia"

Magię kojarzymy z obrzędem: czynnością przeistaczająca rzeczywistość. Magia przywołuje obrzęd, obrzęd - magię. W "sportretowanej" przez Franciszka Starowieyskiego sztuce Michela de Ghelderode'a – Czerwona Magia, magia to przede wszystkim kościelny rytuał, który opanowuje każdą dziedzinę życia. Określona przez obrzęd rzeczywistość, może jednak okazać się krępująca. Niderlandzcy malarze tacy jak Pieter Breughel, Hieronim Bosch i inni, nawiązywali w swych dziełach do rygorów i form religijnych obrzędów, aby pokazać jak rozsadza je napór codzienności, jak świat ludzkich przeżyć przewyższa rytualne misteria religijne. To samo uczynił Starowieyski w plakacie Czerwona magia, odrzucając krępujący, rytualny gorset.

Franciszek Starowieyski, Czerwona Magia, 1971

sobota, 25 czerwca 2011

"Hamlet" Henryka Tomaszewskiego

W pracy nad Hamletem Henryk Tomaszewski musiał zmierzyć się nie tylko z dziełem Szekspira, ale także z wizją artystyczną reżysera spektaklu Gustawa Holoubka. Krytycy teatralni recenzując spektakl, stwierdzili, że Holoubek wybierając do inscenizacji przekład dramatu Paszkowskiego "pchnął Teatr Dramatyczny w kierunku gestu poetycznego". Jak widać, nie tylko teatr ale i plakat. "W człowieku do którego przemawia, chce poruszyć wszelkie struny, chce równie silnie przemawiać do jego intelektu, uczucia, wyobraźni" - pisał o Tomaszewskim Jan Lenica.

Henryk Tomaszewski, Hamlet, 1969

poniedziałek, 13 czerwca 2011

Konstanty Puzyna, pierwszy kierownik literacki Teatru Dramatycznego powiedział, że jego teatr ma być „antywerystyczny, środowiskowy, intelektualny, polityczny”. Takie również miały być plakaty promujące spektakle tego teatru (szczególny nacisk kładziono na ich „intelektualność”). Jak pisała Małgorzata Dziewulska, „intelektualny należało wówczas rozumieć jako intencję ożywienia funkcji poznawczych teatru, także w odniesieniu do kulturalnej i politycznej aktualności”. Słowo „teatr” można by tu swobodnie zastąpić słowem „plakat”, który jak wirus zaraża myślą, wprowadza niepokój, buduje napięcie.

Jan Młodożeniec, Indyk, 1960

Waldemar Świerzy, Po upadku, 1965

Robert Czerniawski, Śmierć i dziewczyna, 2009

niedziela, 29 maja 2011

"Guernica"

Daniel Mróz, Guernica, 1969

projekt kostiumów: Helmut Kajzar

projekt kostiumów: Helmut Kajzar


Spektakl Guernica, 1969, reżyseria i kostiumy Helumt Kajzar, plakat i scenografia Daniel Mróz.

wtorek, 24 maja 2011

„Nigdy nie czytałem uważnie sztuk, robiąc scenografię. Za to do plakatu, nieraz po kilka razy.”

Franciszek Starowieyski zaprojektował dla Dramatycznego łącznie 15 plakatów, oraz – w 1966 roku – stworzył też jedyną dla tego Teatru scenografię. Spektaklem, o którego zaprojektował nie tylko plakat ale
i dekoracje był Quiz. W plakacie posłużył się formami niemal abstrakcyjnymi – zamkniętą kompozycją koncentrycznych inii. Z kolei w scenografii, jakby w opozycji do plakatu, wprowadził formy bardzo konkretne, proste, dosadne. Artysta wylepił prostokątną przestrzeń papierem, gdzieniegdzie pokrytym, odręcznymi rysunkami. Tym prostym gestem otworzył scenę na wyobraźnię widza: puste kartki wręcz prowokowały, zmuszając do intelektualnej pracy.
Quiz doskonale pokazuje, jak Starowieyski przenosi własny system znaków
z plakatu na scenografię, łączący zmysłowe formy z intelektualnym przesłaniem.

Franciszek Starowieyski, Quiz, 1966

fot. Franciszek Myszkowski


Na wystawie zostanie zaprezentowany plakat i zdjęcia scenografii do spektaklu Quiz autorstwa Franciszka Starowieyskiego.

piątek, 20 maja 2011

"Stygmatyzacja ciała"

Roman Cieślewicz, Ksiądz Marek, 1963


Franciszek Starowieyski, Kochanek. Lekki Ból, 1970


Łukasz Sławiński, Persona. Ciało Simone, 2010

sobota, 14 maja 2011

Wieczór z Bluszczem

W środę, 18 maja 2011r. o godz. 19:00 Muzeum Plakatu w Wilanowie oraz magazyn BLUSZCZ zapraszają na spotkanie z artystami: rysownikami, ilustratorami i plakacistami. Inicjatorem spotkania jest BLUSZCZ, ilustrowany magazyn kulturalny.
Głównym punktem programu będzie dyskusja artystów, a następnie stworzenie przez nich plakatu na oczach widzów. Praca będzie tworzona przez współpracujące z magazynem artystki: Agatę Dudek i Kalinę Możdżyńską.
W panelu dyskusyjnym jako ekspert wystąpi Andrzej Pągowski - wybitny grafik, plakacista i ilustrator, pani Maria Kurpik - kurator Muzeum Plakatu w Wilanowie, Agata Dudek, Kalina Możdżyńska oraz przedstawiciele redakcji Bluszcz.
W czasie poprzedzającym zmagania twórcze goście będą mogli zwiedzić dwie obecnie prezentowane w Muzeum Plakatu ekspozycje, "Cymelia - plakaty z kolekcji polskiej i obcej". Druga - "Dramaturgia Plakatu" to plakaty projektowane dla Teatru Dramatycznego w Warszawie.

poniedziałek, 2 maja 2011

"Zjadł grzybka i zdrów jak rybka"

Jan Lenica o Henryku Tomaszewskim:
„Narzucający się nieodpartą siłą wyobraźni, zaskakujący znienacka pomysłami, obdarzony absolutnym «słuchem» kolorystycznym, posiadł wielką wiedzę władania poezją koloru, który stał się odtąd w jego rękach atutem decydującym (…). Tomaszewski żongluje nim z nieprawdopodobną wirtuozerią, podnosząc go niekiedy nawet do roli samoistnego elementu w plakacie. Tomaszewski nie rezygnuje z żadnych środków stojących do dyspozycji współczesnego plastyka. W człowieku, do którego przemawia, chce poruszyć wszelkie struny, chce przemawiać równie silnie do jego intelektu, uczucia, wyobraźni.”

Henryk Tomaszewski, jeden z najbardziej znanych polskich grafików przez wiele lat był związany z Teatrem Dramatycznym. Jego projekty wyróżnia zamiłowanie do prostoty, wyrafinowana kreska i brak jednoznaczności symbolicznej. Tu tworzył jedne ze swoich najwybitniejszych dzieł. Przede wszystkim plakat do Hadriana VII wyróżniony złotym medalem na Międzynarodowym Biennale Plakatu w Warszawie w 1970 roku, a także do Króla Edypa, Nosorożca, Hamleta czy Dobrego człowieka z Seczuanu. Wszystkie oscylują między aluzją a niedopowiedzeniem, wprowadzając nas w ulotny, efemeryczny świat teatru.

Henryk Tomaszewski, Dobry człowiek z Seczuanu, 1956

Na wystawie zaprezentowanych zostanie 17 plakatów zaprojektowanych przez Henryka Tomaszewskiego dla Teatru Dramatycznego.

wtorek, 26 kwietnia 2011

Kredką po plakacie

Franciszek Starowieyski, Czerwona magia, 1971

Andrzej Piwoński, Pieszo, 1981

Joanna Górska, Jerzy Skakun, FFTS, 2006

Bartek Arobal, Madame Bovary, 2010

wtorek, 19 kwietnia 2011

"Szwejk"

Jerzy Zaruba, malarz, karykaturzysta i scenograf, był członkiem grupy Formistów i współzałożycielem Koła Artystów Grafików Reklamowych.
W 1958 roku wykonał plakat do przedstawienia Szwejk w Teatrze Dramatycznym. Operował w nim charakterystycznym dla karykaturzysty rysunkiem, przełożonym na język plakatu. Zaruba doskonale wpisał się w satyryczną konwencję spektaklu, gdzie dominuje przerysowanie i kpina. Oprócz plakatu Zaruba wykonał również rysunki do programu sztuki: karykatury Hitlera, Goeringa czy Himmlera. We wszystkich realizacjach artysta lekką kreską przemyca prześmiewczy, ale i pełen dystansu humor.

Jerzy Zaruba, Szwejk, 1956

proj. Irena Burke, Aniela Wojciechowska

fot. Franciszek Myszkowski, na zdjęciu: Wiesław Gołas


Na wystawie będzie można zobaczyć plakat Jerzego Zaruby, a także zdjęcia i projekty kostiumów ze spektaklu Szwejk.

sobota, 16 kwietnia 2011

sobota, 9 kwietnia 2011

Otwarcie wystawy

Zapraszamy na wernisaż wystawy Dramaturgia plakatu w piątek 15 kwietnia o godz. 19.00, w Sali Głównej Muzeum Plakatu w Wilanowie.


proj. Justyna Czerniakowska

Aukcja mebli oraz plakatów teatralnych z lat 50. i 60.

W ramach otwarcia wystawy Dramaturgia plakatu oraz finisażu wystawy Chcemy być nowocześni zapraszamy na aukcję mebli oraz plakatów teatralnych Teatru Dramatycznego z lat 50. i 60., 16 kwietnia 2011, o godz. 18.00 w Muzeum Narodowym w Warszawie. Aukcję poprowadzi Andrzej Starmach. Dochód ze sprzedaży plakatów z kolekcji Teatru Dramatycznego przeznaczony zostanie dla Domu Aktora w Skolimowie.

wtorek, 5 kwietnia 2011

niedziela, 3 kwietnia 2011

"Parady"

W 1958 roku odbyła się premiera spektaklu Parady, do którego plakat zaprojektował Władysław Daszewski. Był on, wraz z Karolem Fryczem, Waldemarem Drabikiem i Andrzejem Pronaszką, przedstawicielem tzw. wielkiej czwórki scenografów polskich, którzy stworzyli podstawy tej dziedziny sztuki. Dla Dramatycznego pracował tylko raz, właśnie przy Paradach, do których zaprojektował całą oprawę plastyczną: od plakatu przez scenografię po kostiumy.

Daszewski – satyryczny grafik i rysownik – był wychowankiem warszawskiego wydziału architektury. Był właściwie architektem-satyrykiem, i taka też była jego scenografia. Artysta, który przede wszystkim tworzył scenografię komediową, zaprojektował satyryczną interpretację Parad. Opierał się w niej na skojarzeniach odległych od siebie konwencji, na grze aluzją stylistyczną."Formy w dalszym ciągu stoją na nosie – pisał Jan Kosiński – lub przewlekają się jedne przez drugie, tyle, że w stanie chwiejnej równowagi. […] Kostium Daszewskiego nazwałbym kunsztownym, ale ludzkim, a więc aktorskim".


Władysław Daszewski, Parady, 1958

fot. Franciszek Myszkowski, na zdjęciu: Wiesław Gołas


Na wystawie będzie można zobaczyć plakat oraz zdjęcia scenografii Władysława Daszewskiego do spektaklu Parady.

niedziela, 27 marca 2011

"Wrażenie wzrokowe jest pierwsze"

Jan Kosiński zaprojektował scenografie do 33 sztuk w Teatrze Dramatycznym, a do dwóch z nich – Romulusa Wielkiego (z 1966 r.) oraz Mądremu biada (z 1967 r.) – także plakaty.
Cechą charakterystyczną jego projektów jest ścisła korelacja tego, co na plakacie, z tym, co na scenie. Kosiński niemal dosłownie przenosi poszczególne motywy scenograficzne na afisz. Jednak dosłowność cytatu nie oznacza w jego przypadku dosłowności samych projektów. W jego pracach dominuje skrót i umowność. To sam widz ma wytworzyć w sobie iluzję. Obraz ma mu tylko w tym pomóc, ponieważ „nie jesteśmy w stanie stworzyć mu jej gotowej”. Jak mówił: „LAS to coś więcej niż DRZEWO w liczbie mnogiej.”

W projektach scenografii, a także plakatów artysta daleki był od hegemonii tekstu. Jego zwrot „od ilustracji do iluminacji” potwierdzał, że związek z tekstem może być dość luźny i nieprosty.
Kosiński projektował głównie dekoracje o charakterze architektonicznym, przechodząc od form monumentalnych po filigranowe. Zyskał sobie miano klasyka, gdyż ze swobodą potrafił posługiwać się dawnymi konwencjami teatralnymi: umownością antyku czy sceny elżbietańskiej.


Jan Kosiński, Mądremu biada, 1967

Mądremu biada, 1967
scenografia: Jan Kosiński


Jan Kosiński (1916–1974), wybitny scenograf, w latach 1956–1961 kierownik artystyczny Teatru Dramatycznego.
Na wystawie będzie można zobaczyć plakaty oraz zdjęcia scenografii Jana Kosińskiego do sztuk Romulus Wielki i Mądremu biada. Zostaną także zaprezentowane zdjęcia scenografii m.in. do spektakli: Policjanci, Wizyta Starszej Pani, Po upadku.

piątek, 25 marca 2011

"Operetka"

Częstym tematem zarówno na scenie, jak i na plakatach Teatru Dramatycznego jest cielesność. Ciało człowieka, które poddawane jest eksperymentom, deformacji, negacji, fragmentaryzacji może być wyrazem ekspresji czy buntu. Takim właśnie gestem artystycznego buntu był przedstawiający nagie pośladki plakat Jerzego Czerniawskiego z 1980 roku do Operetki w reżyserii Macieja Prusa.

Jerzy Czerniawski, Operetka, 1980

poniedziałek, 21 marca 2011

"Kobieta z morza" 2005

Joanna Górska i Jerzy Skakun, Kobieta z morza, 2005

fot. Darek Senkowski,
na zdjęciu: Danuta Stenka, Władysław Kowalski

piątek, 18 marca 2011

"Ożenek" - 1961

Franciszek Starowieyski, Ożenek, 1961


fot. Franciszek Myszkowski


proj. Ewa Starowieyska

Ewa Starowieyska

Ewa Starowieyska zawiesza nad sceną na zasadzie emblematu, ornamentu złote kopuły cerkiewne. Nie jest to architektura sceniczna, lecz symbol pewnej kultury. […] Scenografia, zdradzająca niezwykły instynkt formy i koloru, przekazała najważniejszą podstawową intencję inscenizacji. Jest nią wydobycie komizmu sytuacyjnego i pokazanie go jako wartości samej w sobie.
Andrzej Wirth, recenzja spektaklu Ożenek, „Nowa Kultura”, nr 47 (608), 19 listopada 1961 r.)

Ewa Starowiejska zaczynała pracę, gdy w teatrze polskim zarysowywał się prąd zwany potem „polską szkołą scenografii”. Dla Teatru Dramatycznego projektowała w pierwszej połowie lat 60. Wtedy swoje najważniejsze scenografie (Anioł zstąpił do Babilonu, Frank V) realizowała we współpracy z Konradem Swinarskim. Powróciła do Dramatycznego jeszcze w połowie lat 90., gdzie z Antonim Liberą zrealizowała trzy spektakle: Szczęśliwe dni (1995), Czekając na Godota (1996), oraz Końcówkę (1997).

Ożenek, 1961


Na wystawie będzie można zobaczyć zdjęcia scenografii przygotowywanych przez Ewę Starowieyską do spektakli Ożenek i Frank V.

wtorek, 15 marca 2011

"Czarna komedia"

Podczas pracy nad spektaklem Czarna komedia w reżyserii Piotra Piaskowskiego spotkało się kilka wybitnych osobowości artystycznych. Plakat zaprojektował Franciszek Starowieyski, scenografię Xymena Zaniewska-Chwedczuk. To również z jej inicjatywy na scenie pojawiły się rzeźby Jerzego Jarnuszkiewicza, wybitnego polskiego rzeźbiarza, pedagoga, autora m.in. Pomnika Małego Powstańca na Starym Mieście czy współautora projektu pomnika „Droga” dla Muzeum w Oświęcimiu-Brzezince z 1957 roku. Jednocześnie Zaniewska przygotowała pokaz prac Jarnuszkiewicza we foyer Dużej Sceny w Dramatycznym. Odbył się on w 1969 roku przy okazji premiery, jednak wydarzenie to przeszło w zasadzie bez echa, mimo że niewątpliwie zasługiwało na więcej uwagi.

Zaniewska (do 1982 roku główna scenografka Telewizji Polskiej) i Jarnuszkiewicz wykładali na warszawskiej ASP. To właśnie Jarnuszkiewicz zrewolucjonizował nauczanie artystyczne w Polsce. Wprowadził nowatorskie metody kształcenia, a także dokumentacji – jako pierwszy wykorzystał do tego celu fotografię. Co istotne, nigdy nie nauczał na przykładach własnych prac, dlatego też jego twórczość pozostawała raczej mało znana. Indywidualne pokazy rzeźb Jarnuszkiewicza, jak ten w Dramatycznym, należały do rzadkości. Xymena Zaniewska zaprezentowała kilkanaście abstrakcyjnych kompozycji z metalu. Były to ażurowe, geometryczne rzeźby, w większości powstałe ze szkieletowego systemu prętów i podciągów, o aktywnej estetycznie strukturze.

Xymena Zaniewska-Chwedczuk, projekt scenografii, 1969


pokaz prac Jerzego Jarnuszkiewicza, foyer Dużej Sceny, 1969


Franciszek Starowieyski, Czarna komedia, 1969


Na wystawie będzie można zobaczyć plakat Franciszka Starowieyskiego oraz zdjęcia scenografii Xymeny Zaniewskiej-Chwedczuk do sztuki Czarna Komedia, a także zdjęcia z wystawy Jerzego Jarnuszkiewicza z 1969 roku.